JĘZYK W POZNANIU Ogólnopolska Studencka Językoznawcza Konferencja Naukowa
kng-jwp.home.amu.edu.pl

Lucyna Kościelniak (Wrocław)

Elementy niemanualne w Polskim Języku Migowym – znaczenie w komunikacji codziennej i artystycznej

Polski Język Migowy jest naturalnym sposobem komunikowania się niesłyszących Polaków, który rozwija się już od 200 lat. W dyskursie surdopedagogicznym coraz częściej spotykany jest zapis Głusi (dużą literą), świadczący o zmieniającym się podejściu społeczeństwa do zagadnienia głuchoty - nie jest ona postrzegana jako niepełnosprawność, lecz jako szansa na inne postrzeganie świata, oparte na percepcji wzrokowej. Polski Język Migowy nie jest zatem środkiem kompensacji utraty słuchu, lecz językiem mniejszości kulturowej, równouprawnionym polszczyźnie.
Celem prezentacji jest zaprezentowanie elementów niemanualnych języka migowego, występujących obok znaków konwencjonalnych. Jest to język pozbawiony fleksji, czego następstwem jest gramatyka pozycyjna, decydujący jest szyk zdania. Na znaczenie wpływają również inne elementy, towarzyszące gestom samodzielnym. "Dowodem autonomiczności Polskiego Języka Migowego (PJM) jest posiadanie przez niego niewystępującej w języku polskim cechy, która wiąże się z gramatyczną funkcją sygnałów niemanualnych. Chodzi o językowe użycie zróżnicowanych ekspresji twarzy, czyli oczu, brwi, ust, głowy, a także języka ciała" (Piotr Tomaszewski, Paweł Rosik, Sygnały niemanualne a zadania pojedyncze w Polskim Języku Migowym: gramatyka twarzy, [w:] "Poradnik językowy", 2007/1, s. 33). Cecha ta wynika m.in. ze wzrokowej percepcji świata oraz wielości artykulatorów - w komunikacji biorą udział nie tylko ręce, ale również głowa, górna część ciała, a czasami nawet nogi. Nadawane w ten sposób komunikaty są symultaniczne, co oznacza, że zachodzi:
- nadawanie równocześnie dwiema rękami (równoległa artykulacja manualna),
- nałożenie na artykulację manualną artykulacji niemanualnej.
Na podstawie materiałów filmowych zaprezentuję różne elementy niemanualne, a następnie omówię, jak wpływają one na znaczenie przekazu. Fundamentem prezentacji będą wypowiedzi codzienne - o funkcji informacyjnej, z nich przejdę do komunikatów artystycznych (wiersze, tłumaczenia piosenek), w których umiejętność plastycznego wykorzystania bogactwa środków Polskiego Języka Migowego wpływa na wartość estetyczną przekazu. 



Gdzie i kiedy: