JĘZYK W POZNANIU Ogólnopolska Studencka Językoznawcza Konferencja Naukowa
kng-jwp.home.amu.edu.pl

Weronika Kamola-Uberman (Uniwersytet Gdański)

Polsko-angielskie rodziny wyrazów pokrewnych i dubletów. Etymologia, semantyka, morfologia

Wszystkie języki indoeuropejskie uległy znacznej zmianie odkąd pierwsi Praindoeuropejczycy wyszli ze swojej kolebki. Dawna mowa dzieliła się na rodziny, dialekty, wreszcie osobne języki, by przybrać formę, jaką znamy dziś, i która to forma - jeśli mówimy o językach żywych - nie jest ostateczna ani niezmienna.
Co się jednak wydarzyło w międzyczasie? Skąd możemy mieć pewność, że istniał jakiś język-matka, z którego wyewoluował, dla przykładu, dzisiejszy język polski lub angielski? Badania słów pokrewnych, w j. angielskim cognates, dają wgląd w ewolucję języków i potwierdzają teorię, że podobieństwa między słowami mleko, ang. milk, niem. Milch, czy liczebnikami, jak trzy, ang. three, niem. Drei, czy fr. trois nie są jedynie zbiegiem okoliczności ani zapożyczeniem, i że te języki wywodzą się ze wspólnego źródła.
Co się jednak dzieje, gdy słowo pokrewne zostanie zapożyczone do danego języka? Powstają wówczas tzw. dublety, czyli słowa o tej samej etymologii, lecz nieco odmiennej formie i semantyce. W przeciwieństwie do tego, co ten termin sugeruje, słowa te nie muszą tworzyć jedynie par wyrazowych - występują w językach niekiedy całe rodziny dubletów, które trafiły do języka docelowego niejako okrężną drogą. Jako że absolutna synonimia jest zbędna w każdym języku, dublety mogą formować słowa o tak subtelnej różnicy znaczeń jak ang. frail 'wątły, drobny' i fragile 'kruchy, delikatny', czy słowa tak odległe semantycznie jak łysy i błyskawica.
W wystąpieniu unaocznię pokrewieństwo między językiem polskim i angielskim przedstawiając wybrane przykłady słów pokrewnych oraz dubletów występujących w obu językach, prześledzę ich etymologię oraz zmiany semantyczne i morfologiczne jakim podległy. 



Gdzie i kiedy: