Abstrakty - IV edycja
Prezentujemy listę referentów i tytułów wystąpień wraz ze streszczeniami i wstępną bibliografią. Zapraszamy do lektury!
Przypominamy, że język, w którym podany jest tytuł, jest równoznaczny z językiem całego wystąpienia.
Marek Dolatowski (Poznań)
Najstarsze ślady językowe kontaktów rzymsko-germańskich we współczesnych włoskim i niemieckim
W swym tegorocznym wystąpieniu planuję poruszyć temat śladów najstarszych kontaktów rzymsko-germańskich w językach włoskim i niemieckim, czyli przedstawić najstarsze zapożyczenia germańskie we włoskim (tzn. te, które pojawiły się jeszcze w łacinie) oraz łacińskie w niemieckim (z czasów Imperium Rzymskiego). Zamierzam podzielić swój referat na dwie części: w pierwszej przedstawię rys historyczny, czyli historię kontaktów rzymsko-germańskich (włącznie z nieco późniejszymi, postimperialnymi ożywionymi kontaktami dzięki Longobardom i Frankom), a w drugiej skupię się na stronie językoznawczej i porównwaczo zanalizuję obecne do dziś zapożyczenia siegające tamtych czasów. We włoskim są one stosunkowo liczne, jednak wiele z nich należy do słownictwa rzadko używanego na co dzień. Z drugiej strony są też i wyrazy codziennego użytku, takie jak guerra (wojna, z rodowodem na pewno germańskim, ale od nieustalonego plemienia), guancia (policzek), ricco (bogaty), banca (bank, wszystkie trzy pochodzenia longobardzkiego) czy albergo (hotel, z gockiego). Poza tym można nadal natrafić na wiele pozostałości germańskich w onomastyce włoskiej – za najważniejszy przykład może służyć Lombardia. Zapożyczeń łacińskich z czasów Imperium w dzisiejszym niemieckim również jest sporo, także w codziennym użyciu (np. Kampf (walka), kaufen (kupować), Kaiser (cesarz), Uhr (zegarek), Ziegel (cegła), Straße (droga), Tisch (stół)). Zapożyczenia te sięgają na tyle zamierzchłych czasów, że niektóre z nich przeszły z języków germańskich do języka prasłowiańskiego (i dalej polskiego), np. kupować (prawdopodobnie z gockiego kaupōn), cesarz (z gockiego kaisar).
- Boryś, Władysław (2005): Słownik etymologiczny języka polskiego; Kraków: Wydawnictwo Literackie;
- Duden - Herkunftswörterbuch (1989); Mannheim: Dudenverlag;
- Gołąb, Zbigniew (2004): O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językoznawczych; Kraków: UNIVERSITAS;
- Jordan, Gerda (2001): Deutsche Kultur in Epochen; New York: Peter Lang Publishing;
- Migliorini, Bruno / Baldelli, Ignazio (1986): Breve storia della lingua italia; Firenze: Sansoni;
- Migliorini, Bruno (1978): Storia della lingua italiana; Firenze: Sansoni;
- Schmidt, Wilhelm (2005): Geschichte der deutschen Sprache; Stuttgart: S. Hirzel Verlag;
- Störig, Hans Joachim (1995): Abenteuer Sprache. Ein Streifzug durch die Sprachen der Erde; Berlin/München/Wien/Zürich/New York: Langenscheidt;
- Tagliavini, Carlo (1982): Le origini delle lingue neolatine; Madrid: Tebas;
- Lo Zingarelli: vocabolario della lingua italiana (2009); Bologna: Zanichelli / Warszawa: PWN;